Güvenlik Personellerinin Yetkileri

Son dönemlerde özel güvenlik firmaları bünyesine çalışan özel güvenlik görevlilerinin yetki ve sorumlulukları merak konusu olurken, özel güvenlik personellerinin kimlik sorma yetkisinin olup olmaması durumu da oldukça kafa karıştırmaya başlamıştır. Ro Group Özel Güvenlik Hizmetleri Anonim Şirketi olarak, özel güvenlik personellerinin kimlik sorma yetkisi ile ilgili tüm detayları sizler için bu yazımızda derledik. Bu makalede özel güvenlik personellerinin yetkileri, silah bulundurma hakkı ve hakların dayandığı yasalara kadar tüm bilgileri bulabilirsiniz. Bilindiği üzere genel kolluk kuvvetleri “durdurma ve kimlik sorma” yetkisini 02.06.2007 tarihinde kapsamlı şekilde değişikliğe uğramış olan 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunun 4/A maddesinden almaktadır. Ayrıca yakın zamanda yürürlüğe giren 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanununun 7. maddesiyle bekçilere de durdurma ve kimlik sorma yetkisi verilmiştir.

Genel kolluğun dışında kamu düzeni, genel sağlık, esenlik sebepleriyle özel kolluk teşkilatı kurulması gerekmiştir. Bu sebeple 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun yürürlüğe girmiştir. Özel güvenlik kamu güvenliğini tamamlayıcı bir amaca hizmet etmektedir. 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun “Özel güvenlik görevlilerinin yetkileri” başlıklı 7. Maddesine göre özel güvenlik görevlilerinin yetkileri şöyledir;

• Koruma ve güvenliğini sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme
• Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve düğün törenlerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme
• Ceza Muhakemesi Kanununun 90'ıncı maddesine göre yakalama
• Görev alanında, haklarında yakalama emri veya mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama ve arama.
• Yangın, deprem gibi tabiî afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev alanındaki işyeri ve konutlara girme
• Hava meydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.
• Genel kolluk kuvvetlerine derhal bildirmek şartıyla, aramalar sırasında suç teşkil eden veya delil olabilecek ya da suç teşkil etmemekle birlikte tehlike doğurabilecek eşyayı emanete alma.
• Terk edilmiş ve bulunmuş eşyayı emanete alma.
• Kişinin vücudu veya sağlığı bakımından mevcut bir tehlikeden korunması amacıyla yakalama.
• Olay yerini ve delilleri koruma, bu amaçla Ceza Muhakemesi Kanununun 168'inci maddesine göre yakalama.
• Türk Medeni Kanununun 981'inci maddesine, Borçlar Kanununun 52'nci maddesine, Türk Ceza Kanununun 24 ve 25'inci maddelerine göre zor kullanma.

Ayrıca Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 16. maddesinde de, “Özel güvenlik birimleri ve görevlileri, görev alanında bir suçla karşılaştığında suça el koymak, suçun devamını önlemek, sanığı tespit ve yakalama ile olay yerini ve suç delillerini muhafaza ve yetkili genel kolluğa teslim etmekle görevli ve yetkilidir. Bunlar genel kolluğun olaya el koymasından itibaren araştırma ve delil toplama faaliyetine genel kolluğun talebi halinde yardımcı olur.” şeklinde belirtilerek genel kolluğa verilmiş bazı yetkilerin sınırlı olarak özel güvenlik personellerine de verilmiş olduğu görülmektedir.

Özel Güvenlik Görevlileri Nerede Kimlik Soramaz?

Özel güvenlik personelleri kimlik sorma yetki ve yükümlülüklerini sadece kendi görev alanlarında ve görevli oldukları süre içerisinde geçerlidir. Bunun haricinde güvenlik görevlileri koruma ve güvenliğini sağladığı alanın dışında bu yetkilere haiz değildir. Sonuç olarak özel güvenlik görevlilerinin kimlik sorma yetkileri kanunda açıkca belirtilmiş hallerde söz konusudur. Ancak istisnai durumlarda özel güvenliğin görev yeri ve kapsamı kanun kapsamında değişiklik gösterebilmektedir. Bu durumda ilgili alan dışına çıkmış bile olsa personelin yetki kullanımı doğru kabul edilebilir.

Kimlik Sorma Yetkisi Kimlerde Var?

Genel kolluk görevlilerinin “durdurma ve kimlik sorma” yetkilerini 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunun 4/A maddesinden almakla beraber bu yetki sınırsız değildir. Maddenin birinci fıkrasında dört grup halinde düzenlenmiş sebeplerden birinin varlığı ve ayrıca makul şüphenin bulunması gerekmektedir. Aynı kanunun 25. Maddesinde polis teşkilatının bulunmadığı yerlerde jandarma bu yetkileri kullanacağı düzenlenmiştir. Bu sebeple aynı yetkilere jandarmanın da sahip olduğunu söylemek mümkündür. Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ve ilgili yönetmelikte sınırlı şekilde geçen özel güvenlik görevlilerine kimlik sorma yetkisinin kapsamına bakılacak olursa, özel güvenlik görevlilerinin genel bir kimlik sorma yetkileri bulunmamakla birlikte istisnai durumlarda bu eylemi gerçekleştirme hakları vardır. Bunu yanında getirilen yeni kanun maddesi ile bekçilerin görev alanı ve çalışma saatleri içerisinde durdurma ve kimlik sorma yetkisi bulunmaktadır.

Özel Güvenlik Görevlisi Kimlik Sorma Yetkisini Hangi Yasadan Alır?

Özel güvenlik firmaları bünyesindeki özel güvenlik görevlileri yukarıda belirttiğimiz maddeden de anlaşılacağı üzere istisnai koşul ve şartlarda kişilerden kimlik isteyebilecektir. Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 7. maddesinin f ve b bentlerinde özel güvenlik görevlilerinin kimlik isteme halleri düzenlenmiştir.

Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve düğün törenlerinde kimlik sorma yetkisinin amacı bu yerlere genel olarak belli kişilerin (bilet veya davetiye ile) girebilecek olmasıdır. Aynı şekilde bu yerlerde güvenlik hizmetinin sağlanabilmesi, suçun işlenmesini önleme veya işlenmiş bir suçun failinin yakalanabilmesi için özel güvenlik görevlileri kimlik isteyebilecektir.

Özel güvenlik şirketleri bünyesindeki özel güvenlik görevlilerinin havalimanı, liman, tren garı, istasyon ve otobüs terminali gibi toplu ulaşım tesislerinde kimlik sorma yetkileri bulunmaktadır. Bu tür yerler genel olarak kişilerin uzun süre bulunmadıkları yerler olup güvenlik riskinin üst düzeyde bulundurulması gereken alanlardır. Bu sebeple kanun bu yerlerde özel güvenlik personelinin kimlik sorma yetkisini düzenlemiştir. Ayrıca özel güvenlik şirketleri bünyesindeki güvenlik personelleri görev alanında bir suçla karşılaştığında suça el koymak, suçun devamını önlemek, sanığı tespitini sağlamak amacıyla kimlik sorma yetkisine sahiptir.

Bunların haricinde yaptığı görev sebebiyle kişilerden kimlik ibrazı istenebilir. Bu durumu kolluk güçlerinin kimlik sorma yetkisi ile karıştırmamak gerekir. Kolluk güçlerinin yetkileri kapsamında kimlik istemesi halinde karşı taraf için kimlik vermek bir zorunluluk hali doğurur. Kişi bu halde kimliğini vermek zorundadır. Örneğin güvenliğini yaptığı binaya girilirken kimlik ibrazı istenebilir. Bunun nedeni işlem güvenliğinin sağlanmasıdır. Kendisinin güvenliğini sağladığı alana giriş yapan kişilerin kimlik sorması olağan karşılanmalıdır. Kişi kimlik ibrazı istendiğinde kimliğini ibraz etmek ya da işlemi yaptırmamak hakkına sahiptir. Örneğin bir kişi binaya girmek isterken özel güvenlik görevlisi tarafından kimlik ibrazı istenildiğinde binaya girmekten vazgeçerse kişiden zorla kimlik alınamayacaktır. Kimlik ibrazı dışında kimliğin daha sonra verilmek üzere alınması veya kimlik bilgilerinin alınması mümkün değildir.

 Özel Güvenlik Görevlisi Polise Kimlik Sorabilir Mi?

Özel güvenlik çalışanları özel kolluk birimi içerisinde yer almakta olup amacı genel kolluk görevlisi olan polis ve jandarmaya yardım etmek ve kamu güvenliğini tamamlayıcı bir görev üstlenmektir. Özel güvenlik görevlisinin polisin yetkisine benzer şekilde “durdurma ve kimlik sorma” yetkisi bulunmamaktadır. Fakat kolluk görevlilerinin görevini icra ederken vatandaşa polis olduğunu ispatlamak amacıyla kimliğini ibraz etmek zorunda olduğunu unutmamak gerekir. Vatandaşa polis olduğunu ispatlamak zorunda olduğundan evveliyatla özel güvenliğe de polis olduğunu ispatlamak için kimlik göstermesi gerekmektedir. Böylece özel güvenlik personeli de bu durumu göz önünde bulundurarak hareket edebilir.